Çocuklarımız Neden Daha Erken Uyumalı?

Çocukların kaç saat uyuması gerektiğinden çok bahsedilir. Aslında ne kadar uyudukları kadar ne zaman uyudukları da çok önemli. İnsan bedeni 24 saatlik bir döngüyle çalıştığından uyku saati, uyku süresi ve metabolizma sağlığı birbiriyle pek çok açıdan bağlantılı. Uyku evreleri ve biyolojik ritim hakkında şimdiye dek edindiğimiz bilgilerle, erken yatan çocukların daha mutlu ve daha sağlıklı olacağını öngörmek mümkün. Üstelik bilimsel kanıtlara dayanarak daha akıllı olacakları bile iddia edilebilir. Çünkü uyku alanında yapılan araştırmalar çocukları erken yatırmanın fiziksel, bilişsel ve duygusal gelişimlerine büyük yarar sağladığını ortaya koyuyor. Erken yatmak derin uyku evresini uzatıyor çünkü erken yatan çocuk erken uykuya dalıyor. Bu sayede daha uzun süren ve dinlendiren bir uyku çekerek hem beden hem zihin gerçekten dinçleşiyor. Dahası beyinde bilişsel ağların nörolojik bağlantıların kurulması uyku sırasında gerçekleştiğinden, erken yatan çocuk gün içinde öğrendiklerini daha iyi pekiştirmiş oluyor.

Erken yatıp erken kalkan çocuklar, Sirkadiyen Ritm denen 24 saatlik gece-gündüz ritmine biyolojik olarak uydukları için hem fiziksel hem zihinsel açıdan uyanıklık ve uyku evrelerini de ideal şekilde deneyimleyebiliyorlar. Uyku saati gün batımına denk gelen çocuk, genelde gün doğarken uyanıp yeni güne tam anlamıyla hazır hisseder. Çünkü doğal olarak uykuyla şarj olup enerjilerini tekrar toplamış olur. En güzeli de uykusunu almış olduğu için kendi kendine ve keyifli bir şekilde uyanır. İyi uyuyan çocukların gündüz aktiviteleri de daha keyifli geçer. Çünkü sağlıklı ve doğal bir uyku düzenine sahip olan çocuklar genel olarak daha mutlu ve daha sağlıklı olurlar.

Uyku uzmanlarının çocuklar için tavsiye ettiği uyku zamanı akşam 6-8 arası, ancak bu saatlere uyan ailelerin sayısı çok az. Genelde erken yatırılan küçük çocukların uykuya dalamayacağı, çok yorulup geç yatarsa daha çabuk uyuyacağı düşünülse de, araştırmalara göre durum tam tersi. Geç yatan çocuklar erken yatanlardan daha geç uykuya dalıyor ve gece boyunca sık uyanıyor. Ne yazık ki geceleri kesintisiz uyuyamayan çocukların gündüzleri de kesintiye uğruyor. Gün boyu keyifsiz, neşesiz ve yorgun hissediyorlar ya da saldırgan tavırlar sergileyebiliyorlar.

Çocuğumu erken yatırırsam erkenden uyanır diye düşünerek uyku vaktini geciktirenler ise çok yanılıyor. Çünkü uyku zamanı her gün aynı saatte olunca, çocuklar daha kaliteli, daha uzun süreli ve kesintisiz uyuyabiliyorlar. Başta Amerikan Ulusal Uyku Derneği olmak üzere uzmanlar geç ve az uyuyan çocukların metabolizma sorunlarıyla karşılaştığıyla ilgili uyarıyor. Geç saatlerde yatan 5 yaşında çocuklar üzerinde yapılan araştırma obeziteye yakalanma olasılığının %50 arttığını gösteriyor. Erken uyuyan çocukların geç uyuyanlara oranla, uyku süreleri aynı olsa dahi, şişmanlama olasılığı da daha düşük. Bu noktada uzmanlar uyku saatinin metabolizma üzerindeki etkisinin devreye girdiğini ve bunun açlık ve iştahı kontrol eden hormonlarla ilgili olabileceğini düşünüyor. Çünkü hormonlarımız sirkadiyen ritime uygun şekilde belli saatlerde dengeleniyor. Anne babalar çocukların uykusuz kaldıklarında nasıl huysuzlandıklarını iyi bilir. Bunun nedeni bedenlerinde uyku saatine yakın gerginlik ya da heyecan kortizol, adrenalin ve noradrenalin yaratan hormonların salgılanması. Yine ABD’de yapılan bir çalışmada 5 gün boyunca 7-11 yaş arasındaki çocuklarını erken yatıran ailelerde çocukların normalden ortalama 27 dakika fazla uyuduğu görülüyor; hatta aynı çocukların öğretmenlerin çocukların okuldaki hırçın ve fevri davranışlarının azaldığını bildiriyor. Uyku saati normal uyku zamanından 1 saat erkene çekilen 8-12 yaş arası çocukların daha dengeli davrandıklarını, belleklerinin ve dikkatlerinin kuvvetlendiğini ortaya koyuyor. Ergenler içinse uzmanların tavsiye ettiği uyku saati en geç 10. Bu depresyon olasılığını azaltırken dikkatlerini de yükseltiyor.

İlginç başka bir araştırmaya göre 2 yaşında erken yatırılan çocuklar 8 yaşına geldiğinde dikkat eksikliği ya da asabiyet sorunu yaşama olasılıkları ciddi oranda düşüyor. “Çocuğu erken yatıramıyoruz ya da çok erken uyanıyor” diyenleriniz için uzman tavsiyesi “Birkaç gün ardarda çocuğunuzu normalden 20 dakika erken yatırmayı deneyin, eğer çabuk uykuya dalıyorsa uyku saatini daha erkene çekmeniz gerekiyor demektir.” Marc Weissbluth – Sağlıklı Uyku Alışkanlıkları, Sağlıklı Çocuk (Healthy Sleep Habits, Happy Child) kitabının yazarı.

Çocuğunuz için doğru uyku saatini belirlerken öğleden sonraki davranışlarını gözlemleyebilirsiniz. Küçük çocukların saat 4-6 arasında; daha büyük çocukların saat 5-7 arasında sergilediği davranışları gözlemleyerek daha çok uykuya ihtiyacı olup olmadığını belirleyebilirsiniz. Her gün belli saatlerde sinirli, huzursuz ya da huysuzsa daha çok uykuya ihtiyacı olduğu kesin. Öncelikle uyku saatini 20 dakika erkene çekerek deneyebilirsiniz. Her gece 20 dakika fazladan uykunun zamanla çok büyük değişiklik yaratacağını göreceksiniz. Denemeye değer değil mi?
Sonuçta çocuğunuzla daha çok zaman geçirmek değil kaliteli zaman geçirmek önemlidir. Uykusunu almış bir çocuk çevresiyle daha düzgün iletişim kurabilecektir. Örneğin yatma zamanını 8:30’dan 7:30’a çekmeniz mümkün, kademeli olarak 8:10 ile başlayabilirsiniz. Eve geç dönseniz bile, çocuğunuzla birlikte geçirdiğiniz zamanı ona kitap okuyarak değerlendirmek gibi küçük değişiklerle düzenli uyku zamanı ritüeli oluşturabilirsiniz. Çalışan anne babalar bakıcılarından çocuğu kendileri işten dönmeden daha uyku saatine hazırlamasını (pijamaların giyilmesi, akşam yemeği yenmesi, dişlerin fırçalanması gibi) isteyebilir.
Unutmayın aynen büyüklerde olduğu gibi akşamları uyku saatinden önce ekran zamanı çocuklarda da uyku sorunlarına yol açabilir!

Eğer yazımız ilginizi çektiyse, farklı yaş gruplarına göre uyku süreleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için “Yaşınıza Göre Ne Kadar Süre Uyumalısınız?” adlı blog yazımızı detaylı bir şekilde inceleyebilirsiniz